emir (makam sahibi) ne demek?
Emir ( **), , , ve
çeşitli yerlerde
kullanılan bir ,
veya
olarak yüksek bir makam unvanını ifade eder. Terim, bir "komutan",
"general" veya "lider" anlamına gelecek biçimde de olarak yaygın biçimde
kullanılmıştır. formu emire ( **)
kelimesidir. "Prens" olarak çevrildiğinde, "" kelimesi
bir
benzer. Çağdaş kullanımda bu terim, bir Emirliğin Müslüman bir veya İslamî bir örgütün liderini
belirtebilir.
Kökenleri
"Lord" veya "" anlamına gelen Emir,
" ** " kökünden türetilmiştir. Başlangıçta
sadece "komutan" anlamına gelen bu unvan, daha küçük devletlerin
liderlerinin, valilerinin veya yöneticilerinin unvanı olarak
kullanılmaya başlandı. Modern Arapçada kelime "Prens" anlamında
kullanılmaya başlamıştır. Kelime, ** kelimesinden 1593'te
'ye de girmiştir. Araplarda ve bazı
Müslüman ülkelerde bir kavim, şehir veya ülkenin lideri anlamında
kullanılır. peygamberi
'in unvanlarından biridir.
'te,
26:18 ve 3:10'da
geçmekte olan bu kelime 'de de benzer
anlama sahip bir fiil olarak kullanılır.
Prenslik, bakanlık ve asalet unvanları
- ve
hükümdarları şu anda emir unvanına sahiptir.
- 'nın tüm üyeleri emir
(prens) unvanına sahiptir.
- ilk olarak "Müminlerin Komutanı"
anlamında Emirü'l-Müminin unvanını kullandılar ve , özellikle militanlar üzerindeki
liderliklerini bu şekilde vurguladılar. Emirü'l-Müminin 'ın Ebubekir'den sonra ikinci halife
seçilmesi sırasında kabul edilmiş bir unvandır. Unvan, sultanlar
ve padişahlar da dahil olmak üzere diğer
hükümdarlar tarafından da
benimsendi. Müslümanlar için hâlâ bu
unvan 4. halife 'ye Emirü'l-Müminin olarak
verilmektedir.
- döneminde emirlerin yönetsel ve malî
yetkileri vardı. döneminde ise
malî işlerden sorumlu ayrı bir yönetici atandığından, emirlerin
yetkileri bir ölçüde azaldı. Bazen,
ve
olduğu gibi halifeye simgesel
bağlılık gösteren emirler, kendi illerinde gerçekte bağımsız birer
hükümdar durumundaydılar. Bazen de ili önce zorla ele geçirip,
ardından yasallığının onaylanması için de halifeye başvururlardı.
Özellikle Abbâsî halifesi 'dan sonra
halifeler Türk birliklerine söz geçirememeye başladılar ve Türk
komutanlar bulundukarı yerin hakimi olduklarında kendilerini
("Emirlerin Emiri")
ilan edip bu unvanı taşımaya başladılar.
- halifesi
, için Emirü'l-ümera unvanını üretti;
unvan çeşitli İslamî monarşilerde kullanıldı. Irak'ta, modern
devletten önce krallıkları yöneten ve
kabileleri gibi en büyük
kabilelerden önceki Emirlerin doğrudan torunları, kraliyet ailesinin
soyu olarak Şeyh veya Prens unvanını kullanmıştır.
- emir
unvanı, devlet adamları ve hizmetlileri için kullanılırdı. Emir-i
büzürg (büyük vezir), emir-i alem (sancaktar), emir-i camehane
(esvapçıbaşı) görevlerinde olurdu. Ayrıca emir-i sipehsalar, emir-i
emiran gibi askerî rütbeleri gösteren unvanlar da vardı.
- emir
ile eşanlamlıydı ve eyalet
valilerine verilen bir unvandı. Bu unvan bazı İlhanlı saray
görevlileri için de kullanılmıştır.
- Emir unvanı, 1517'de halifeliği devralan
hükümdarlarınca az da
olsa kullanıldı. Osmanlılarda ilk hükümdarlar birer emir sayılmakla
birlikte, bu unvanı yalnızca, 'in
(Yıldırım) oğlu
(Emir Süleyman olarak) doğrudan kullanmıştır.
- ve
Osmanlılarda Emir unvanının yerini aldı,
Emirü'l-ümera karşılığı olarak da
kullanıldı. Ama Mekke valilerine
Emir-i Mekke, hacıların güvenliğini sağlayan Şam valilerine de
emirü'l-hac dendi.
- Daha sonra emir unvanı 'da,
özellikle ve
'daki bağımsız devletlerin
hükümdarlarınca da benimsendi.
- Yakın dönemde devlet kurma girişimlerinde de bu unvanın kullanıldığı
gibi örnekler
görülebilmektedir.
- Eskiden 'da, yönetici emir, hâlâ
hükûmdarın unvanı olduğunu belirterek el-Emir el-Hakîm biçimini
resmî olarak kullanıyordu. Unvanın ve
tarafından da kullanıldığı
dönemler olmuştur.
- Emir kelimesi, belirli bağlamlarda liderler için daha az resmî
olarak kullanılmaktadır. Örneğin, 'ye giden
bir hacı grubuna, emir hacı denebilmektedir; bu unvan, bazen
yönetici prensler tarafından (Müslüman dindarlığının bir işareti
olarak) bazen kendi adlarıyla birlikte de kullanılır.
- Emirzade, bir prensin oğlu ( patronimik
eki -zade) anlamındadır ve Pers
unvanı verilir.
- 'nın ağırlıklı olarak Müslüman olan
kuzey bölgelerinin geleneksel yöneticilerinin emir unvanını
kullandıkları bilinirken, artık feshedilmiş imparatorluklarının
itibari hükümdarı resmen Sokoto Sultanı, Emirü'l-Müminin (veya
Sarkin Musulmi ) olarak
değiştirilmiştir.
- halkının geçici lideri, emir veya
prens olarak bilinir.
- Emīr el-Baḥr ( "Deniz komutanı") olarak kabul edilir.
olarak İngilizce ile
ve diğer Avrupa dillerindeki benzer unvanlarla eş anlamda
kullanılır.
Askeri rütbeler ve unvanlar
Emir unvanı, ilk kullanıldığından beri askerî bir unvan oldu. 9.
yüzyılda bu unvanı 'daki gibi bazı devletlerin
hükümdarları da kullanmaya başladı.
Onluk sistemde teşkilatlanmış bazı Müslüman ordularında Emir, bir subay
rütbesiydi. Örneğin, Emir rütbeli
subaylar 1000 atlı askere komuta ederlerdi. Her emirin altında on adet
yüzer askere komuta eden Sipah salar bulunurken, on emirin komutanı da
rütbesindeydi. İran'da hüküm süren
imparatorluk ordusundaki
rütbeler şöyleydi:
- Emir-i-Nuyan
- Emir Penc, "5.000 askerin komutanı"
- Emir-i-Tuman, "10.000 askerin komutanı"
Müslüman devletlerinde "emir" olarak
anılan aşağıdaki görevler de mevcuttur:
- , "Emirlerin Emiri"
veya "Komutanlar Komutanı"
- ,
" Komutanı"
('ye yapılan hacca başkanlık eder. Muhammed
ve ilk halife tarafından başlatılan
bir gelenekten kaynaklanır.)
- , "Arapların Komutanı"
( kabileleri)
Eski 'nda, Emir-i
Kebir "büyük prens" veya "büyük komutan" anlamına gelen bir unvandı.
, ve kendilerini 'nin
(1933–1934) emiri ilan ettiler.
Diğer kullanımları
- Emir, bir
isimdir ve Emir Ali, Amir Abbas gibi birçok eril isim için bir önek
olarak kullanılır.
- Emir-i-Iel, Pers İmparatorluğu'ndaki bir ilin lideri olduğunu
tanımlar.
- Eril Amir ve dişil Amira, Batı dünyasında örneğin Latin
ülkelerinde Rex ve Regina (sırasıyla "kral" ve "kraliçe")
isimlerinin yaygın olduğu gibi, dinden bağımsız olarak Arap olup
olmadığına ve herhangi bir etnik kökene bakılmaksızın Müslümanlar
arasında yaygın olan isimlerdir.
'te, genellikle "prenses"
olarak yorumlanan kadın adı Emira da yine Emir erkek isminin bir
türevidir.
- Eril Emir ve dişil Amira, İsrail'de nispeten yaygın olan
isimlerdir. İbranice'de kelime aynı
zamanda yazılışına bağlı olarak "tahıl demeti" veya "ağaç tepesi"
anlamına da gelebilir.
Ayrıca bakınız
Başlıca emirlik örnekleri
Kaynakça
Orijinal kaynak: emir (makam sahibi). Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Kategoriler